Kanser tedavisinde bugün gelinen noktayla birçok kanserde tedavide epey başarılı sonuçlara ulaşılabiliyor. Lakin bununla birlikte bilhassa genç yaşta kanserle karşı karşıya kalmış ve bilhassa de çocuk sahibi olmak isteyen şahıslar için doğurganlığın korunması da başka bir değer taşıyor.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Öğr. Ü. Mert Yeşiladalı, bu noktada kanser tedavisi öncesinde uygulanacak yumurta ve sperm dondurma süreçlerinin hastalara çocuk sahibi olma imkanı sağlayabildiğini söyledi.
HASTALAR BU HUSUSTA KÂFİ BİLGİYE SAHİP DEĞİL
Ancak bu bahiste hala hastaların kâfi bilgiye sahip olmadığına işaret eden Dr. Öğr. Ü. Mert Yeşiladalı, hususla ilgili değişik sonuçları olan araştırmayı paylaştı:
“2006-2010 yılları ortasında ABD’de yapılan bir çalışmada kanser tedavisi alacak hastaların yalnızca yüzde 6’sının tedavinin kısırlığa neden olabileceği ve doğurganlığın korunmasının mümkün olduğu ile ilgili bilgilendirildiği rapor edilmiş. Bu inanılmaz düşük bir oran.
Ancak son 10 yılda gerek yumurta dondurma tekniklerinin gelişmesi gerekse bu bahsin kongre ve bilimsel yayınlarda daha fazla gündeme gelmesi sebebiyle bu oranda artış var. Son yıllarda İngiltere’de yapılan bir çalışmada bu oranın yüzde 34’e yükseldiğini görüyoruz.
Ancak yeniden de hastaların üçte ikisinin bu bahis hakkında bilgilendirilmediği sonucu çıkıyor. Biz üreme uzmanları olarak hem hastalarımıza hem de onkoloji uzmanlarımıza bu mevzu hakkında farkındalık yaratmak ismine elimizden geleni yapıyoruz.”
KANSERİN HEM KENDİSİ HEM DE TEDAVİSİ DOĞURGANLIĞI ETKİLİYOR
Dr. Öğr. Ü. Yeşiladalı, bilhassa yumurtalık kanseri ve rahim kanseri üzere jinekolojik kökenli kanserlerde bu organların alınması gerekebildiği için doğurganlığın yitirilmesi riski ile karşı karşıya kalınabildiğini belirtti. Bununla birlikte kanser tipi fark etmeksizin genel olarak kanser tedavisinin de doğurganlık üzerine olumsuz tesirleri olduğuna işaret ederek şu bilgileri verdi:
“Sadece jinekolojik kökenli değil neredeyse bütün kanserlerin tedavileri, şayet kemoterapi ve radyoterapi kullanılacaksa, doğurganlığı etkileyebiliyor. Bilindiği üzere kanser, sıhhatsiz bir hücre kümesinin denetimsiz çoğalması sonucu gelişen bir hastalık.
Kemoterapi de hücre çoğalmasını engellemeye dayanan bir tedavi sistemi. Lakin bu prosedür maalesef bedende çok seçici davranmıyor, o yüzden saç üzere, üreme hücreleri üzere, yenilenen ve çoğalan hücrelere ziyan verebiliyor. Radyoterapi de birebir halde, şayet yumurtalıklara yakın bir bölgeye yapılacaksa yumurtalıkların ziyan görme ihtimali yüksek. Bu nedenle bu tedavilerden evvel, bilhassa ileride çocuk sahibi olmak isteyen hastalar için doğurganlığın garanti altına alması çok kıymetli.
“GERİ DÖNÜŞÜMSÜZ BİR ÜREME KAYBI YAŞAMAYIN”
“Böyle bir imkan ve teknoloji varken geri dönüşümsüz bir üreme kaybı yaşamak, bu imkanı sonradan öğrenen hastalar için yıkıcı bir durum yaratıyor” diyen Dr. Öğr. Ü. Mert Yeşiladalı, her iki cinsiyet için de uygulanabilecek usuller olduğunu söyledi. Dr. Öğr. Ü. Yeşiladalı kelamlarına şöyle devam etti:
“Kadınların üreme hücreleri yumurtalar (oosit) ve bu hücreler yumurtalıklarda, erkeklerin üreme hücreleri ise spermler, bunlar da testislerde bulunuyor. Bu iki organ da, hücre çoğalmasının ağır olduğu organlar, hasebiyle kanser tedavisinin hedefindeler.
Bu nedenle hem erkeklerde hem bayanlarda kanser tedavisine başlamadan evvel doğurganlığın korunması konusu gündeme gelmelidir. En azından hasta bu mevzuda kesinlikle bilgilendirilmelidir. Biz üreme uzmanları olarak yalnızca hastalarımızın değil hekimlerimizin da bu husustaki farkındalığını artırmaya çalışıyoruz.”
“YUMURTALIKLAR DEĞİL, YUMURTA DONDURULUYOR”
Günümüzde en sık kullanılan metotların bayanlar için yumurta dondurma, erkekler içinse sperm dondurma olduğunu anlatan Dr. Öğr. Ü. Yeşiladalı, bu mevzuda insanlarda oluşan yumurta ve yumurtalık dondurma karmaşasını da şöyle açıkladı;
“Bu durum halk ortasında sıklıkla karıştırılan bir mevzudur. Üstelik birtakım hastalar yalnızca bu nedenle çekinerek başvurmuyor. “Yumurtalık dondurma” olarak yanlış bir kullanım kullanılıyor. Lakin biz hastanın yumurtalıklarını çıkarıp dondurmuyoruz. Yumurta üreme hücresi, yumurtalık ise bu hücreleri üreten organ.
Biz yalnızca yumurtalıkların içinden bu üreme hücrelerinden kimilerini toplayıp onları donduruyoruz. Bu süreç yumurtalıklara ziyan vermiyor ve hastanın yumurta sayısını azaltmıyor. Bu ayrımı yapmak istedim zira birtakım hastalar yumurtalıklarını alıp donduracağımızı düşündükleri için çekiniyorlar.”
MÜMKÜN OLAN EN KISA MÜDDETTE BAŞLANMALI
Bu tedavilerin kanser tedavisine başlamadan evvel yapılması gerektiğini hatırlatan Dr. Öğr. Ü. Mert Yeşiladalı, “Kanser tedavisini geciktirmemek emeliyle da mümkün olan en kısa müddette yapılmalıdır. Yumurta dondurmak için verilen ilaçlar olağanda adetin ikinci gününde başlanır. Lakin bu hastalarda vakit kaybetmemek açısından “random başlangıç protokolü” uygularız yani adet devrinden bağımsız olarak çabucak ilaçlara başlarız” diye konuştu.
KANSER TEDAVİSİNDEN NE KADAR MÜHLET SONRA TÜP BEBEK YAPILIR
Kanser tedavisi tamamlanır tamamlanmaz, şayet hastanın genel durumu gebeliğe uygunsa tüp bebek tedavisinin yapılabileceğini söyleyen Dr. Öğr. Ü. Yeşiladalı kelamlarına şöyle devam etti:
“Hastaya öncesinde genel sıhhat parametrelerine bakmak maksadıyla bir dizi kan testi yapılır. Kan sayımı, karaciğer işlevleri, böbrek işlevleri, tiroid işlevleri üzere parametrelere bakarız.
Bunlar olağansa ve kanserde kür elde edildiyse tüp bebek tedavisi ile gebeliğe hazırız demektir. Hastaların bilmesi gereken bir başka değerli husus da tüp bebek tedavisinin kanser üzerine rastgele bir tesirinin olmadığıdır.”
“YUMURTALIKYAR BÜSBÜTÜN ZİYAN GÖRMÜŞ OLSA BİLE GEBELİK MÜMKÜN”
Yumurtalıklar ziyan görmüş olsa bile, hastanın kanser tedavisi almış olmasının sonucu etkilemeyeceğinin altını çizen Dr. Öğr. Ü. Yeşiladalı kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Kanser tedavisinden yumurtalıklar ziyan görebilir fakat rahim ekseriyetle ziyan görmez. O yüzden şayet elimizde dondurulmuş yumurtalar varsa, hastanın yumurtalıkları büsbütün işlev yitirmiş olsa bile sağlıklı bir gebelik elde edebiliriz. Elimizde bir rahim ve dondurulmuş yumurtalar olması kâfi.”