Bankalara ticari kredi büyümesinde getirilen menkul değer mecburiliği, faiz sonu ve kredinin kullanım yeri takibi üzere uygulamalar 22 Kasım 2021 haftasının akabinde yani 11.5 ay sonra birinci kere özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış kurumsal kredi kartı hariç ticari kredi büyüme suratını tek haneye düşürdü. Yaklaşık 1 yıl sonra ticari kredi faizlerinde büyüme suratı özel bankalarda tek gerilerken kamu bankalarında ivme kaybına karşın çift haneli büyüme devam etti.
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, bankacılık kesimi kaynakları ticari kredi faizleri gerilerken krediye erişim konusunda sorunların yaşandığını siyaset faizi düşürülerek nakdî sıkılaşmaya gidildiğini lisana getirdi. Lakin kaynaklar seçime hakikat makroihtiyati tedbirlerde bir gevşeme ile birlikte kredilerde artış görülmesinin olası olduğuna da dikkat çekti.
MAKROİHTİYATİ TEDBİRLER DEVREYE ALINMAYA BAŞLANDI
Bankacılık dalında 9 Eylül haftası itibariyle ticari kredi büyümesi 13 haftalık yıllıklandırılmış ve kur tesirinden arındırılmış olarak yüzde 8,67 ile tek haneye gerilerken kamu bankalarında yüzde 27,87, toplamda ise yüzde 17,62’ye indi. Bu yıl nisan sonunda özel bankalarda yüzde 65,93’e kadar yükselen kurumsal kredi kartları hariç 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış ticari kredi büyümesi kesimde ise birebir hafta yüzde 56,14 düzeyinde bulunuyordu. Kamu bankalarında ise özel bankalardaki yüzde 65,93’lük büyüme suratına karşılık yüzde 46,26 ticari kredi büyümesi yaşandı. Ticari kredilerdeki süratli büyüme Merkez Bankası ve iktisat idaresinin dikkatini çekerken birinci tedbirler de Merkez Bankası’ndan geldi. Ticari kredilerin döviz başta olmak üzere istenilmeyen alanlara yöneldiği fikriyle makroihtiyati tedbirler devreye alınmaya başladı.
TİCARİ KREDİYE ZARURÎ KARŞILIK
23 Nisan’da Merkez Bankası ticari kredilere mecburî karşılık uygulaması getirdi. 1 Nisan’dan itibaren dörder haftalık periyotlarda kullandırılan ticari kredilerin yüzde 10’u oranında zarurî karşılık tesisi kararının yanı sıra kredi büyüme oranı yüzde 20’nin üzerinde olan bankalara yılsonu bakiyesi üzerinden yüzde 20 oranında zarurî karşılığı 6 ay boyunca tesis mecburiliği geldi.
Haziran başında ise yeni makroihtiyati tedbirler paketi devreye alındı ticari krediler için zarurî karşılık tesisi yüzde 20’ye yükseltildi. Bu adımların akabinde ticari kredi büyümesi özel bankalarda temmuz başında yüzde 29,99’a kadar gerilerken toplam ticari kredi büyümesi ise yüzde 36,41’e indi. Kamu bankaları ise özel bankalardaki sert düşüşe karşılık daha ölçülü bir ivme kaybı yaşadı ve temmuz başında ticari kredi büyüme suratı yüzde 43,72 oldu.
NİSANDAN BU YANA KREDİ BÜYÜMESİ GERİLİYOR
Son olarak ise ticari krediler için tutulan mecburî karşılıklar yüzde 30 menkul değer tutma zorunluluğuna evrildi. Akabinde da ticari kredi faizi ve büyüme oranına yönelik de ek menkul değer tutma kaidesi getirildi. Ayrıyeten ticari kredi faizi yüzde 21,48’i aşan bankalar yüzde 20 oranında, yüzde 27,61’i aşarsa da yüzde 90 oranında ek tahvil edinmelerine karar verdi. Bunun yanı sıra 29 Temmuz’dan yıl sonuna kadar kredi büyümesi yüzde 10’u aşan bankalara, aşan kısım kadar menkul değer 1 yıl boyunca tutma yükümlülüğü geldi.Tüm bu yenilikler ise ağustos ayı Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısındaki 100 baz puanlık faiz indirimi sonrası devreye alındı. Böylelikle nisan sonundan 9 Eylül haftasında ticari kredi büyümesi 38,5 puan gerilerken özel bankalarda ise 57.3 puanlık düşüş yaşandı.
TİCARİ KREDİ FAİZİ YÜZDE 21,02 DÜZEYİNE İNDİ
Merkez Bankası’nın tedbirleri ticari kredi faizlerinde ise dalgalı bir seyir izlenmesine yol açtı. Temmuz ayı PPK’sındaki faiz indirimi öncesinde uygulanan siyasetler makroihtiyati tedbirlerle bir mali sıkılaştırma olarak yorumlanırken siyaset faizi indiriminin yaşanması başları karıştırdı. Hakikaten nisanın son haftasında yüzde 21,81 düzeyinde olan kurumsal kredi kartı ve kredili mevduat hesapları hariç ticari kredi faizleri tedbirlerin devreye alınmasıyla birlikte 22 Temmuz haftasında yüzde 31,33’e kadar yükseldi. O evrede ise gerçek kesimden Merkez Bankası ve iktisat idaresine krediye erişimin zorluğuna ait eleştirilen yöneltildi. Bunun ardından Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu Enflasyon Raporu sunumunda ticari kredi faizleri ile siyaset faizlerini yakınlaştıracaklarını söyledi. Bunun yeniden makroihtiyati tedbirlerle yapılacağını düşünen piyasa yanılmadı ve ağustos PPK’sı sonrası ticari kredi faizine ek menkul değer tesisi kaidesi ile bir nevi hudut getirilmiş oldu. Böylelikle ticari kredi faizleri de gerilemeye başladı ve 9 Eylül haftası itibariyle yüzde 21,02 ile 22 nisan haftasından bu yana görülen en düşük düzeye indi.